Her üç saniyede bir kişiye demans teşhisi konuluyor ve dünyada yaklaşık 50 milyon kişi Alzheimer ile yaşıyor. Uzmanlara göre bu rakam 2050 yılına kadar 130 milyonu aşabilir. Ancak yeni bir yöntem, bu gidişatı değiştirebilir.
Alzheimer Vakalarının Üçte Biri Önlenebilir
Lancet Komisyonu’nun 2024 raporuna göre Alzheimer vakalarının üçte biri, değiştirilebilir risk faktörlerinden kaçınılarak engellenebilir. Düşük fiziksel aktivite, obezite, yüksek tansiyon, sigara, depresyon, diyabet, işitme ve görme kaybı, sosyal izolasyon ve hava kirliliği gibi 14 risk faktörü bulunuyor.
Bu kadar çok faktörü tek tek takip etmek zor olduğundan, uzmanlar Alzheimer için basit ve akılda kalıcı bir model geliştirdi: SHIELD.
SHIELD Nedir?
Tıpkı felç belirtilerini anlatan FAST modeli gibi, SHIELD da Alzheimer’dan korunma konusunda yol gösterici bir kavram. İngilizce’de “kalkan” anlamına gelen SHIELD, aynı zamanda şu beş başlığı temsil ediyor:
- Sleep (Uyku): Orta yaşta 5 saatten az uyumak Alzheimer riskini artırıyor. Yeterli uyku, beyni zararlı protein birikiminden koruyor.
- Head injury (Kafa travması): Spor yaralanmaları ya da darbeler beyin sağlığını tehdit ediyor. Erken önlemlerle risk azaltılabiliyor.
- Exercise (Egzersiz): Düzenli hareket, obezite, hipertansiyon ve depresyonu önlüyor; beyin hücrelerinin gelişimini destekliyor.
- Learning (Öğrenme): Eğitim ve yaşam boyu öğrenme, beynin bilişsel rezervini güçlendiriyor. Yeni dil öğrenmek veya zihinsel hobiler Alzheimer’a karşı koruyucu etki sağlıyor.
- Diet (Beslenme): Sebze, meyve, balık, tam tahıl ve zeytinyağı ağırlıklı Akdeniz tipi diyet, beyni iltihaptan ve damar hastalıklarından koruyor.
Alzheimer’a Karşı En Etkili Yol: Önleme
Henüz kesin bir tedavisi bulunmayan Alzheimer için uzmanların önerisi, yaşam tarzı değişiklikleriyle beyni korumak. SHIELD modeli, toplumun kolayca benimseyebileceği, bilimsel temellere dayalı bir yöntem sunuyor.
Uzmanlar, Alzheimer’ın artık “kaçınılmaz” bir hastalık olarak görülmemesi gerektiğini vurguluyor: Doğru alışkanlıklarla milyonlarca insanın hafızası ve zihinsel sağlığı korunabilir.