Ortadoğu’da tansiyon her geçen gün yükseliyor. İsrail’in İran’a yönelik başlattığı hava saldırıları ve İran’ın sert misillemeleriyle büyüyen çatışma, sadece bölgesel değil küresel etkiler doğurabilecek potansiyele ulaştı. İngiltere merkezli BBC, çatışmanın büyümesi halinde dünyanın karşı karşıya kalabileceği beş olası “en kötü senaryo”yu değerlendirdi.
1. ABD Savaşa Sürüklenebilir
Her ne kadar ABD, İsrail’in saldırılarında doğrudan bir rolü olmadığını savunsa da, İran cephesi Washington’u zımnen destek vermekle suçluyor. BBC’ye göre, İran’ın ABD’ye ait askeri üsler, özel kuvvet kampları ve diplomatik misyonları hedef alması olası. Özellikle Irak’taki İran destekli grupların halen silahlı olması bu senaryoyu güçlendiriyor.
Böyle bir durumda, olası ABD kayıpları Başkan Donald Trump’ı askeri bir karşılık vermeye zorlayabilir. İsrail’in, ABD’yi çatışmaya dahil etmek istediği yönündeki iddialar da bu senaryoyu daha karmaşık hale getiriyor.
2. Körfez Ülkeleri Savaşa Dahil Olabilir
İkinci büyük risk, İran’ın Körfez ülkelerini çatışmanın içine çekmesi. İsrail’deki hedeflere ulaşamaması durumunda İran’ın, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkeleri “yumuşak hedef” olarak görebileceği belirtiliyor. Bu ülkelerdeki enerji altyapıları ve ABD üsleri potansiyel saldırı hedefleri arasında yer alıyor.
Geçmişte yaşanan Aramco saldırısı (2019) ve BAE’ye yönelik Husi saldırıları (2022) da bu endişeleri destekliyor. Körfez ülkelerinin saldırıya uğraması halinde ABD ve İsrail’den doğrudan yardım talep etmeleri, bölgesel çatışmayı daha da genişletebilir.
3. İran’ın Nükleer Programı Hızlanabilir
İsrail’in hedef aldığı tesisler arasında İran’ın nükleer altyapısı da var. Tel Aviv yönetimi, İran’ın nükleer kapasitesine karşı uzun süredir sert bir duruş sergiliyor. BBC’nin analizine göre, bu saldırılar İran’ı nükleer silah geliştirme sürecini hızlandırmaya itebilir.
Halihazırda yüzde 60 oranında zenginleştirilmiş 400 kilogramlık uranyum stokuna sahip olduğu belirtilen İran, bu stoklara zarar gelmediği takdirde nükleer silah üretimi için motivasyon bulabilir. İran’daki yeni askeri liderliğin “daha sert” olması ise riski artırıyor.
4. Küresel Ekonomik Şok
Hürmüz Boğazı gibi kritik enerji güzergâhlarının kapanması veya saldırıya uğraması, dünya ekonomisini sarsabilir. BBC, İran’ın boğazı kapatması ya da petrol sevkiyatını kısıtlaması halinde küresel ölçekte petrol fiyatlarının hızla yükselebileceğini belirtiyor.
Zaten kırılgan olan küresel ekonomik dengeler, artan enerji maliyetleriyle daha da bozulabilir. Enflasyon artışı, tedarik zinciri sorunları ve yaşam maliyeti krizi gibi etkiler, özellikle ABD’nin uyguladığı ek gümrük vergileriyle birleştiğinde dünya ekonomisini ciddi şekilde zorlayabilir.
5. İran’da İktidar Boşluğu: Yeni Bir Irak veya Libya mı?
BBC’nin son senaryosu, İsrail’in İran’daki mevcut rejimi çökertmesi halinde yaşanabilecek iktidar boşluğu üzerine kurulu. Böyle bir durumda İran’da iç çatışma, otorite krizi ve bölgesel milis güçlerin çatışması gündeme gelebilir.
Irak ve Libya örneklerini hatırlatan BBC, “İran’da rejim sonrası oluşabilecek boşluğun nasıl doldurulacağı” sorusunun cevapsız olduğuna dikkat çekiyor. Bu tür bir senaryo, sadece İran’ı değil, tüm bölgeyi uzun yıllar sürecek bir istikrarsızlığa sürükleyebilir.