Vergi ve sosyal güvenlik sisteminde köklü değişiklikler getiren 36 maddelik “Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 631 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunuldu.
“Torba Kanun” olarak adlandırılan bu teklif, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) yeni gelir kapıları açarken, işveren ve çalışanlar için yeni yükümlülükler getiriyor.
Bağ-Kur’luların Emeklilik Hayali Pahalılaşıyor
Yeni düzenleme en çok Bağ-Kur sigortalılarını (4/1-b) ilgilendiriyor.
Hatırlanacağı üzere, 2021 yılında yürürlüğe giren yapılandırma ile sigorta süreleri durdurulan vatandaşlar, düşük maliyetle bu süreleri yeniden canlandırarak emeklilik hakkı kazanmıştı.
Ancak yeni Torba Kanun teklifi, ihya (canlandırma) işlemlerinin maliyetini artırıyor.
Mevcut uygulamada Bağ-Kur sigortalılık süreleri sonradan %34,75 prim oranı üzerinden ihya edilebiliyordu. Yeni düzenlemeyle bu oran %45’e yükseltiliyor.
Sonuç: Emeklilik için geçmiş hizmet süresini yeniden kazanmak isteyen Bağ-Kur’lular, bundan sonra daha yüksek prim ödemek zorunda kalacak.
Borçlanmayla Emeklilik Maliyetleri Artıyor
Emeklilik için eksik prim günlerini borçlanma yoluyla tamamlayan vatandaşlar da düzenlemeden etkilenecek.
Hâlihazırda doğum, askerlik ve diğer yurt içi hizmet borçlanmalarında prim oranı %32 olarak uygulanıyordu.
Yeni Torba Kanun’la, doğum borçlanması hariç olmak üzere askerlik ve diğer borçlanmalarda bu oran %45’e çıkarılıyor.
Bu artış, emeklilik için borçlanma yapan vatandaşların maliyetlerini yaklaşık %40 oranında artıracak.
Emekli Maaşlarından Kesinti Dönemi
Torba Kanun teklifi, SGK’ya borcu olan emekliler için yeni bir uygulama da getiriyor.
Teklife göre, emekli maaşı alanların geçmiş prim borçları, maaşlarından %25’e kadar kesinti yapılarak tahsil edilebilecek.
Bu düzenleme, özellikle prim borcu nedeniyle emekliliği ertelenen veya geçmiş dönemde borç biriken kişileri doğrudan etkileyecek.
Bireysel Emeklilikte (BES) Devlet Katkısı Artabilir
Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) için de önemli bir değişiklik öngörülüyor.
Hâlen BES’e yapılan katkılarda devlet desteği oranı %30 seviyesinde bulunuyor. Yeni düzenlemeyle Cumhurbaşkanına, bu oranı %50’ye kadar artırma veya sıfıra kadar düşürme yetkisi veriliyor.
Amaç; bireysel tasarrufları artırmak, BES fonlarının büyümesini teşvik etmek ve bu kaynakların yatırımlara yönlendirilmesini sağlamak.
İşveren Maliyetleri Yükseliyor
Torba Kanun’un en dikkat çeken etkilerinden biri ise işveren kesimini yakından ilgilendiriyor.
Yapılan düzenlemeler, işverenin prim yükünü artırırken, teşviklerde de ciddi kesintilere gidiyor.
Prim Oranlarında Artış
Mevcut durumda toplam SGK prim oranı %34,75. Yeni düzenlemeyle bu oran %35,75’e çıkarılıyor.
Artış, emeklilik (yaşlılık, malullük ve ölüm) sigorta priminin işveren payına yansıtılacak.
Çalışanların payı değişmezken, 1 puanlık ek yük doğrudan işverenlere yüklenmiş olacak.
Teşviklerde Azalma
2008’den bu yana uygulanan 5 puanlık prim indirimi teşviki, son düzenlemeyle önce 2024’te 4 puana düşürülmüştü.
Yeni Torba Kanun, bu indirimi imalat sektörü dışındaki tüm sektörlerde 2 puana indiriyor.
Bu da teşvik miktarının yarı yarıya azalması anlamına geliyor.
Prime Esas Kazanç Tavanı Artıyor
SGK prim tavanı, asgari ücretin 6,5 katından 9 katına çıkarılıyor.
Bu değişiklik, yüksek maaşlı çalışanlar için daha yüksek prim ödemesi anlamına gelirken, işverenin toplam maliyetini artıracak.
Genç Girişimci Teşviki Kaldırılıyor
2018’den bu yana belirli şartlarda genç müteşebbislere verilen Bağ-Kur prim teşvikleri tamamen kaldırılacak.
Bu düzenleme, özellikle yeni iş kuran küçük girişimciler için ek maliyet ve motivasyon kaybı yaratabilir.
SGK Güçleniyor, Maliyet Yükseliyor
Yeni Torba Kanun teklifi, SGK’nın finansal yapısını güçlendirmeyi hedefliyor. Ancak bu hedefe ulaşırken işveren, çalışan ve bireysel emeklilik sistemi katılımcıları üzerinde ciddi bir mali baskı oluşacak.
Uzmanlara göre, bu düzenlemeler kısa vadede kamu gelirlerini artırsa da, uzun vadede istihdam, girişimcilik ve kayıt dışılıkla mücadele açısından yeni tartışmaları da beraberinde getirebilir.