NASA’nın Chandra X-ışını Teleskobu, evrende benzeri görülmemiş bir keşfe imza attı. Yaklaşık 15 bin ışık yılı uzaklıkta bulunan ve ASKAP J1832-0911 olarak adlandırılan gizemli bir kozmik cisim, her 44 dakikada bir düzenli olarak hem radyo dalgaları hem de X-ışınları yayıyor.
Daha Önce Görülmemiş Bir Kozmik Davranış
Cisimden gelen sinyaller, yaklaşık iki dakika sürüyor ve oldukça düzenli aralıklarla tekrarlanıyor. Bilim insanları bu tür nesneleri, literatürde “uzun periyotlu geçici kaynak” (long-period transient / LPT) olarak tanımlıyor.
Ancak ASKAP J1832-0911, bilinen diğer LPT’lerden farklı. Bu cisim, ilk defa hem düşük enerjili radyo dalgaları hem de yüksek enerjili X-ışınları eş zamanlı olarak tespit edilen bir LPT olma özelliği taşıyor. Bu durum, bilim dünyasında büyük heyecan yarattı.
İlk Keşif Şans Eseri Gerçekleşti
Cisim, ilk olarak Avustralya’daki ASKAP radyo teleskobuyla gözlemlendi. Ardından yapılan Chandra X-ışını Gözlemevi gözlemleri sayesinde, sinyallerin her iki dalga boyunda da aynı düzende yayıldığı ortaya çıktı. Chandra’nın dar görüş alanı göz önüne alındığında, bu keşif büyük ölçüde şans eseri gerçekleşti.
Ölü Yıldız mı, Yeni Bir Tür mü?
Araştırmacılar, bu gizemli nesnenin bir ölü yıldız olabileceğini düşünüyor. Ancak bunun manyetik alanı çok güçlü bir nötron yıldızı (magnetar) mı yoksa bir çift yıldız sistemindeki beyaz cüce mi olduğu henüz net değil.
Keşif ekibinin başındaki Curtin Üniversitesi’nden Zieng (Andy) Wang, “Bu nesne, daha önce gördüğümüz hiçbir şeye benzemiyor. Mevcut teoriler bu davranışı açıklamakta yetersiz kalıyor” diyerek, bu keşfin yeni fizik modellerine kapı aralayabileceğini vurguladı.
Yeni LPT’ler Yolda Olabilir
Bu çarpıcı keşif, sadece ASKAP J1832-0911’in değil, evrende benzer şekilde davranan başka LPT’lerin de var olabileceğini düşündürüyor. Elde edilen veriler, bu tür nesnelerin nasıl enerji ürettiklerine ve yıldız evriminin gizemlerine dair yeni ipuçları sağlayabilir.
Araştırma sonuçları, 28 Mayıs 2025 tarihinde Nature dergisinde yayımlandı. Ekipte yer alan bilim insanlarından Nanda Rea, “Bu nesnenin geçici X-ışını yayması, doğasını anlama yolunda yepyeni bir pencere açıyor” açıklamasında bulundu.
